چگونه استعداد خود را شکوفا کنیم

چگونه استعداد خود را شکوفا کنیم
قابلیّت و توان یادگیری هر چیز را استعداد می نامند. استعداد، چیزی نیست که در اثر یادگیری و تجربه و تمرین به دست آمده باشد بلکه با فرد به دنیا می آید و اگر شرایط و امکانات لازم برای ظهور آن وجود داشته باشد، شکوفا می شود و در غیر این صورت فرد نخواهد توانست استعداد خود را بروز دهد، بلکه بر اثر عدم شکوفایی به تدریج استعداد می میرد و یا ضعیف می شود.
با توجه به تعریفی که از استعداد شد، می توان حدس زد که انواع مختلف و متعدّدی از استعداد وجود دارد، استعداد ریاضی، استعداد هنری، استعداد مکانیک و... از جمله این استعدادها است. روان شناسان با توجّه به این که وجود استعداد خاصی در فرد با موفقیّت او در آن موضوع ارتباط دارد، آزمون‏ها و تست هایی تهیّه کردهاند تا استعدادهای افراد را مورد سنجش قرار دهند. بر این اساس، آزمون‏های مختلفی از استعدادها ساخته شده است که مورد استفاده دانشگاه‏ها، مراکز استخدام و... قرار می گیرد یکی از این آزمون‏ها، آزمون استعداد تحصیلی است که گذراندن آن برای تمام داوطلبان ورود به دانشگاه‏ها الزامی است. در کنار آزمون هایی که به منظور استعداد ساخته شده است آزمون‏های دیگری وجود دارد که به آزمون‏های پیشرفت معروف هستند. آزمون‏های پیشرفت معمولاً میزان تسلّط شخصی را بر موضوع مشخّص و معیّن می سنجند نتایجی که از آزمون‏های پیشرفت به دست می آید، می تواند میزان آموخته‏های فرد را ارزیابی کند در حالی که در آزمون‏های استعداد، تنها قابلیّت و ظرفیّت یادگیری برخی از مهارت‏ها مورد سنجش قرار می گیرد.(1)
اما چگونه استعدادها را شکوفا کنیم: انسان به عنوان یک موجود اجتماعی که از عقل و شعور برخوردار است، نیازهای متفاوت و متنوعی دارد. نیاز به آب و هوا و غذا، نیاز به احترام، امنیّت، دوست داشتن و متعالیترین آن‏ها نیاز به شکوفایی، اهمّ نیازهای جسمی و روحی انسان به شمار می روند.
روان شناسان خود شکوفایی را گرایش انسان به رشد و تکامل از یک وضع ساده به یک وضع پیچیده، از وابستگی به استقلال و از قالبی بودن به انعطاف پذیری، تفسیر و تعریف کرده‏اند، به همین علّت در خود شکوفایی، خلاقیّت و شناخت استعدادها اهمیّت زیادی دارد. بنابراین خود شکوفایی در ارتباط نزدیک و مستقیم با خودشناسی و درک استعدادهای فردی قرار می گیرد به طوری که هر چه شناخت فرد از استعدادها، ویژگیها و قابلیت‏های خود بیشتر باشد، امکان این که به خود شکوفایی برسد نیز بیشتر خواهد بود. به اعتقاد برخی از روان شناسان برای اینکه فرد به خود شکوفایی نایل آید بایستی که نیازهای جسمی و روانی دیگر خود را ارضا کرده باشد؛ یعنی انتظار نمیرود که فرد گرسنه یا تشنه که از غذا و آب محروم است و بی تابانه منتظر است تا گرسنگی و تشنگی اش را رفع کنند به خود شکوفایی نایل آید و تمام استعدادها و خلاقیّت خود را بروز دهد، بلکه باید از امنیّت کافی برخوردار باشد و به جامعه انسانی عشق بورزد و نوعدوستی را در حدّ کمال خود باور داشته باشد بعد از طی این مراحل، به شناخت و درک جهان نایل خواهد آمد و آن گاه خواهد توانست نیروهای خود را نیز شناخته و با این مقدمات به خود شکوفایی دست یابد. بدیهی است اگر هر یک از نیازهای ابتدایی فرد به نحوی ارضا نشده باشد، نیل به خود شکوفایی ممکن نخواهد بود. رسیدن به خود شکوفایی گرچه امر بعیدی نیست، ولی به سهولت نیز امکان‏پذیر نیست. به همین علّت در تاریخ افرادی که به خود شکوفایی نایل می گردند معمولاً ویژگی هایی دارند که متفاوت از افراد عادی است. برخی از ویژگیهای آن‏ها عبارتند از: برخورداری از قوای خلاقه، توجه به واقعیّت، استقلال، نوعدوستی، تمرکز به اشیاء واقعی و مقاومت در برابر آداب و رسوم معمول و متداول جامعه. آن چه در خصوص افراد خود شکوفا لازم است بیان شود این است که خود شکوفایی قبل از هر چیز نیازمند هوش سرشار است در حقیقت هوش عامل نیل به خود شکوفایی است. بنابراین آدمی که از هوش بهره‏مند است، می تواند استعدادها و قابلیت‏های خود را پرورش داده و شکوفا کند.